Rapport: Erfaringar frå digitale DKS-tilbod under Covid-19

Koronapandemien har hatt stor innverknad på skulekvardagen, og i periodar har det ordinære, fysiske tilbodet i Den kulturelle skulesekken måtta avlysast. Som respons på dette blei det fleire stader utvikla digitale DKS-produksjonar. Digitale produksjonar har i løpet av svært kort tid gått frå å vere plan B, eit substitutt når fysiske produksjonar blei avlyste, til sjølvstendige verk.

Kartlegging og erfaringsinnhenting

For å kartleggje situasjonen og sikre læringseffektar av krisa, kunngjorde Kulturtanken hausten 2020 eit forskingsoppdrag som skulle gi innsikt i erfaringar med digitale DKS-produksjonar under pandemien. I september 2020 blei Telemarksforsking tildelt oppdraget, og nå er rapporten «Plan B? Digitale formidlingstilbud i Den kulturelle skulesekken (DKS) under Covid-19» klar.

Telemarksforsking presenterte rapporten på Kulturtankens årskonferanse

Kunnskapsinnhentinga gir innsikt i opplevingane til DKS-feltet av og erfaringar med digitale DKS-produksjonar. Det har blitt gjennomført ein djupnestudie av tre utvalde digitale produksjonar, og dessutan ei brei erfaringskartlegging av alle fylkeskommunane og to direktekommunar. Undersøkinga baserer seg i stor grad på intervju med kunstnarar, DKS-produsentar i fylkeskommunen, aktørar med digital produksjonskompetanse, lærarar og elevar.

Nokre hovudpunkt frå rapporten

• Det er vesentlege skilnader mellom fylka i korleis dei har teke omsyn til det auka fokuset på digitale produksjonar. Nokre fylke er svært aktive og progressive i haldninga si til kva moglegheiter eit digitalt skifte kan gi, andre er skeptiske og passive. Også blant kunstnarar og produksjonsmiljø har haldninga variert frå entusiasme til frustrasjon.
• Det fysiske møtet mellom utøvarar og elevar er høgt verdsette i DKS. Mange melder om tap av fysiske møte og dermed viktige sosiale fellesskap. Å oppleve kunst via skjerm kan ikkje erstatte det sosiale fullt ut. Samtidig opnar digitale produksjonar for fleire kunstnariske moglegheiter, men det blir framheva at digital DKS ikkje må bli ein lettvint snarveg, ein utveg for å gjere ting på ein enklare eller billigare måte.
• Av dei største utfordringane blir nemnt kort produksjonstid. Her opplevde fleire at kvaliteten på sluttproduktet ikkje blei slik det ville blitt dersom ein hadde optimale produksjonsvilkår. Nokon fortel dessutan om kjensla av å miste opphavsrettsleg kontroll over verk som blei spreidde på digitale plattformer valde i ei kriseprega tid med korte fristar og for liten kapasitet til å setje seg inn i dei nye formata. Også i sjølve elevmøtet var utfordringane mange. I dei tilfella der digital formidling blir basert på interaksjon mellom formidlar og elevar, erfarte mange at det digitale formatet baud på utfordringar, t.d. dersom elevar valde å ikkje ha på webkameraet.
• Samtidig fortel materialet om fleire fordelar ved digitale DKS-produksjonar. Heilt sentralt står det å møte barn og ungdom på det som er hovudarenaen deira for kommunikasjon; digitale plattformer. Slike plattformer inneber nye og tilpassa estetiske og kommunikative praksisar. Det digitale formatet kan nemleg òg vere eit utgangspunkt for ein annan type interaksjon enn den ein er vand til. Både kunstnarar, lærarar og elevar framheva at det i fleire tilfelle var lettare å stille direkte og konfronterande spørsmål til dei som formidla når dei kunne gjere det t.d. gjennom chattefunksjon. Fleire seier at dei ikkje ville vågd å vere så direkte dersom dei sat i klasserommet og hadde fysisk besøk.

• Det digitale formatet opnar for fleire fordelar med tanke på logistikk og distribusjon. Digitale produksjonar kan strøymast når det passar best for lærarar og elevar, og digital deltaking via videomøtefunksjonar gjer det enkelt for kunstnarar og andre typar formidlarar å bli med utan fysisk å måtte reise. Samtidig har ein slik fleksibilitet fallgruver, som det at når lærarar kan velje når dei vil gjennomføre eit DKS-opplegg samtidig opnar for at dei vel det bort.
• Det verkar å vere eit stort behov for å gjere ei grundig kartlegging av kva moglegheiter som ulike plattformer og digitale løysingar tilbyr, og dessutan kva utfordringar dei har både med tanke på utøvarrettar, elevars personvern og praktisk bruk. Dette er til dels kompliserte spørsmål som det er lite formålstenleg at kvar enkelt utøvar og fylkeskommune sjølv skal løyse, og som derfor bør løftast opp på eit høgare nivå der Kulturtanken og utøvarorganisasjonar bør gå i dialog. Slik vil digitale løysingar få sin plass som reelle og eigenverdige supplement til tradisjonelle DKS-produksjonar.